Ενισχυτής Αυτοκινήτου με Λυχνίες
ΕΝΙΣΧΥΤΗΣ AYTOKINHTOY ME ΛΥΧΝΙΕΣ
_ΤΖΑΜΠΑ KAIEI H ΛΑΜΠΑ;
Οι λυχνίες ίσως να ανήκουν στο παρελθόν αλλά ο «ήχος τους» σηματοδοτεί το
παρόν στην ηχητική απόλαυση.
Ακόμη και στο αυτοκίνητο.
Του Φώτη Φωτιάδη
O ΠΡΩΤΟΣ (ηλεκτρικός) ήχος που ακούστηκε ποτέ στον κλειστό χώρο του
εσωτερικού ενός αυτοκινήτου προέρχονταν σίγουρα από κάποιο τεράστιο
ραδιόφωνο με λυχνίες. Ήταν η εποχή που δεν είχε εφευρεθεί ακόμη η κασέτα
και οι ελάχιστοι τυχεροί που διέθεταν ραδιόφωνο στο αυτοκίνητό τους
φάνταζαν σαν οι εκλεκτοί του θεού.
Οι λυχνίες την εποχή εκείνη ήταν το βασικό ηλεκτρονικό εξάρτημα. Τα χρόνια
πέρασαν, οι λυχνίες αντικαταστάθηκαν από τα τρανζίστορ, τα τρανζίστορ από
τα τσιπ ενώ το τεράστιο ραδιόφωνο έγινε ένα απλό αξεσουάρ στο ταμπλό του
αυτοκινήτου μας.
Σήμερα υπάρχει το CD ενώ ο ήχος στο αυτοκίνητο ελάχιστα διαφέρει -ποιοτικά-
από αυτόν που απολαμβάνουμε από ένα καλό οικιακό σύνολο.
Οι λυχνίες λοιπόν αποτελούν είδος υπό εξαφάνιση.
Μόνο σε μουσεία τεχνολογίας τις συναντά πλέον κανείς.
Υπάρχει, όμως, ένας χώρος όπου η λυχνία ζει και βασιλεύει παρ’ όλα τα
προβλήματα της «γερασμένης» τεχνολογίας που «κουβαλά». Είναι ο χώρος του
Hi-Fi και της μουσικής.
O ήχος της λυχνίας είναι μοναδικός, μαγεύει με την πρώτη ακρόαση ενώ η
ζεστασία της απλώνεται σε όλη την έκταση των ακουστικών συχνοτήτων.
Ένα τέτοιο ηχητικό σύστημα είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε τελευταία, έναν
ενισχυτή αυτοκινήτου Cοncert της ιταλικής Dynamic Power.
Είναι ίσως η μόνη εταιρία στο κόσμο που επιμένει να κατασκευάζει ενισχυτές
αυτοκινήτου με λυχνίες.
Πρόκειται για μια σοβαρή κατασκευή εμπνευσμένη από το οικιακό Hi-Fi. Το
σύστημα αποτελείται από δύο μονάδες, το ενισχυτικό μέρος και το
τροφοδοτικό, που συνδέονται μεταξύ τους καλωδιακά.
Το τροφοδοτικό λειτουργεί σαν μετατροπέας, αφού αυξάνει τα 12 Βολτ της
μπαταρίας στα 430V, ώστε να λειτουργήσουν τόσο οι λυχνίες, όσο και και
υπόλοιπο κύκλωμα του ενισχυτή.
Το καλώδιο τροφοδοσίας από την μπαταρία είναι μεγάλης διατομής επειδή ο
ενισχυτής πολλές φορές απαιτεί υψηλά ποσά ρεύματος (30A).
Μάλιστα συνίσταται η χρήση εξωτερικής ασφάλειας και, αν είναι δυνατό, η
αντικατάσταση της γεννήτριας (αλτερνέιτορ) και της μπαταρίας με κάποια με
μεγαλύτερη ή ακόμη καλύτερη με χρήση κάποιου μεγάλου πυκνωτή υποστήριξης
(stiffening capacitor) παράλληλα στη γραμμή τροφοδοσίας.
O ενισχυτής προστατεύεται από ειδικά κυκλώματα που τον απομονώνουν σε
περίπτωση βραχυκυκλώματος ή πτώση τάσης της μπαταρίας.
Το ενισχυτικό μέρος του Concert έχει χαρακτηριστικό το προστατευτικό
πλαίσιο των λυχνιών, το δε υπόλοιπο είναι ένα μαύρο κουτί με όλες τις
βασικές επαφές εισόδου και εξόδου. Οι λυχνίες -τέσσερις τον αριθμό-
βρίσκονται τοποθετημένες επάνω σε μια ευλύγιστη βάση για την αποφυγή των
κραδασμών (π.χ. από τις ανωμαλίες του δρόμου). H μονάδα τοποθετείται κυρίως
στο χώρο αποσκευών του αυτοκινήτου επειδή πρέπει να αερίζονται καλά οι
λυχνίες, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που αναπτύσσουν. Οι λυχνίες είναι
κατασκευασμένες από την αμερικανική United Electron και ο τύπος τους ο
6550. H τοπολογία σύνδεσής τους είναι Push Pull (δύο ανά κανάλι) σε τάξη A,
ενώ ο μετασχηματιστής προσαρμογής επιτρέπει την οδήγηση ηχείων αντίστασης
από 0,5Ω έως 8Ω. Αυτά, για όσους ενδιαφέρονται και για τις τεχνικές
λεπτομέρειες.
Αφού εγκατασταθεί ο ενισχυτής και το τροφοδοτικό στο αυτοκίνητο είμαστε
λοιπόν έτοιμοι να μεταφερθούμε στη μαγεία του ήχου της λυχνίας, και ο
έμπειρος ακροατής θα νομίσει αρχικά ότι έχει απέναντί του κάποιο οικιακό
ηχητικό σύστημα και όχι το αντίστοιχο ενός αυτοκινήτου.
Χρειάζεται βέβαια ιδιαίτερη προσοχή στην επιλογή των ηχείων μας, καθώς αυτά
δεν θα πρέπει να έχουν απαιτήσεις υψηλού ρεύματος.
O ενισχυτής από την άλλη, δεν θα ικανοποιήσει αυτούς που θέλουν υψηλό
έλεγχο του μπάσου, μια και οι ενισχυτές με τρανζίστορ τα καταφέρνουν
καλύτερα στο σημείο αυτό.
Μειονέκτημα του συστήματος; Μα, ένα και μοναδικό: η τιμή απόκτησής του. Ως
γνωστό η αγάπη και το μεράκι για τα αυθεντικά πράγματα κοστίζει και στην
περίπτωση του Consert, όλα τα παραπάνω μεταφράζονται σε 650.000 δρχ._Φ.Φ.
Μετρήσεις ΕργαστηρίουΙσχύς 2Χ13W (4Ω) ή 1X16W (8Ω) για 0,3% THD
Ευαισθησία Low (89mV) και High (440mV)
Λόγος σήματος προς θόρυβο -60dΒ (1W,1KHz)
Αρμονικές παραμορφώσεις -65,9dΒ ή 0,05% (1KHz, 1W, 8Ω)
Αντιπρόσωπος Ηχογραμμή, Τραλλέων 100, Γαλάτσι. Τηλ. 222.1782
Το μοναδικό ίσως κομμάτι ηχητικού συστήματος αυτοκινήτου με λυχνίες σήμερα.
O μαλακός, γλυκός και μεστός ήχος τους είναι ο λόγος που οι λυχνίες θα
είναι για πολλά χρόνια μαζί μας.
O «λαμπάτος» ενισχυτής Concert μαζί με το τροφοδοτικό του. H ιταλική
ηχητική άποψη στο χώρο του αυτοκινήτου.
Διάγραμμα απόκρισης συχνοτήτων του ενισχυτή για φορτίο (ηχεία) 8Ω.
Παρατηρούμε ότι η καμπύλη καλύπτει ολόκληρο το ακουστικό φάσμα (20Hz έως
20KHz) με διακύμανση ±1dΒ. Αυτό σημαίνει ότι ο ενισχυτής θα αποδώσει το
ίδιο οποιαδήποτε ακουστική συχνότητα βρεθεί στην είσοδό του. H μέτρηση
έγινε στο εργαστήριο του περοδικού ΗΧΟΣ & Hi-Fi όπου για περισσότερα από
είκοσι χρόνια δοκιμάζει, ακούει και ελέγχει συσκευές ήχου και εικόνας.
H μαγεία του ήχου της λάμπας
H ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ των δύο μέσων ενίσχυσης, (λυχνίες και τρανζίστορ), υφίσταται
εδώ για πολλά χρόνια.
Είναι αποδεκτό πια στην κοινωνία του Hi-Fi ότι οι λυχνίες προσφέρουν
γλυκύτερη μουσική απόδοση έχοντας από την άλλη συγκεκριμένα μειονεκτήματα,
όπως το υπερβολικό κόστος και η περιορισμένη διάρκεια ζωής τους.
Βασικό στοιχείο ενός ενισχυτή με λυχνίες είναι ο μετασχηματιστής εξόδου που
λειτουργεί σαν προσαρμοστής αντίστασης μεταξύ αυτού και των ηχείων μας.
Οι λυχνίες «βλέπουν» σαν φορτίο το υψηλής αντίστασης πρωτεύον τύλιγμα του
μετασχηματιστή, ενώ τα ηχεία τη χαμηλή αντίσταση του δευτερεύοντος
τυλίγματος.
O μετασχηματιστής επίσης περιορίζει τις (αρμονικές) παραμορφώσεις και
προστατεύει το στάδιο εξόδου του ενισχυτή από πιθανά συνεχή ρεύματα. Οι
περισσότεροι μετασχηματιστές έχουν βοηθητικά δευτερεύοντα τυλίγματα για να
δέχονται ηχεία διαφορετικών αντιστάσεων (1Ω, 2Ω, 4Ω και 8Ω).
H ομαλή λειτουργία των λυχνιών αλλάζει με το χρόνο, για το λόγο αυτό οι
ιδιοκτήτες τέτοιων συσκευών τις ρυθμίζουν (σε ό,τι αφορά την πόλωση) κατά
τακτά χρονικά διαστήματα. Ακόμα, επειδή οι λυχνίες έχουν περιορισμένο χρόνο
ζωής, όταν τις αντικαθιστούμε πρέπει να αλλάζονται κατά ζευγάρια ώστε να
έχουν τα ίδια ηλεκτρικά χαρακτηριστικά για καλύτερες ηχητικές επιδόσεις.
Οι ενισχυτές με λυχνίες χρησιμοποιούν ειδικής σχεδίασης τροφοδοτικά σε
σχέση με τους απλούς. H τάση τροφοδοσίας του σταδίου εξόδου πολλές φορές
φθάνει μερικές εκατοντάδες βολτ, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν αρκετά
αποθέματα ισχύος όταν απαιτηθεί από το μουσικό πρόγραμμα. Για το λόγο αυτό
τα τροφοδοτικά μπορούν να αποδώσουν πολύ περισσότερη ενέργεια απ’ ό,τι των
ενισχυτών με τρανζίστορ. Όμως οι λυχνίες δεν αποτελούν καλή λύση για ηχεία
με απαιτήσεις σε ρεύμα.
Σπάνια συμβαίνει, αλλά ένας ενισχυτής με λυχνίες μπορεί να καεί χωρίς καμία
προειδοποίηση. Επιπλέον επειδή αναπτύσσουν υψηλές θερμοκρασίες θα πρέπει να
αποφεύγεται η επαφή τους με εύφλεκτα υλικά. Γνωρίζοντας κανείς αυτά,
δύσκολα θα ήθελε να είναι ιδιοκτήτης μιας τέτοιας κατασκευής.